Η περιγραφή της ναζιστικής Γερμανίας από τον Φραντς Νόυμαν πρωτοεκδόθηκε το 1942 και συμπληρώθηκε με ένα Παράρτημα το 1944. Η ανάλυσή του, που θεωρείται έκτοτε αξεπέραστη, καταδεικνύει ότι ο ναζισμός οργάνωσε έτσι την κοινωνία, ώστε να καταργήσει τις παραδοσιακές ιδέες του κράτους, της ιδεολογίας, του δικαίου και της ορθολογικότητας.
Ο τίτλος του βιβλίου του παραπέμπει στο ομότιτλο έργο του Χομπς, που προοριζόταν να είναι η παρουσίαση ενός μη-κράτους, μιας κατάστασης που χαρακτηριζόταν από πλήρη ανομία.
Θυμίζουμε ότι Βεεμώθ (Ιώβ, 400 κεφ., 15) είναι θηρίο της στεριάς της ιουδαϊκής μυθολογίας.
To Μάρτη του 1984 ο ιδιοκτήτης της Champ Libre και εκδότης του Ζακ Μεσρίν, Ζεράρ Λεμποβισί, βρίσκεται δολοφονημένος με τέσσερις σφαίρες στον αυχένα. Η δολοφονία του δεν εξιχνιάστηκε ποτέ.
Ο Ζεράρ Λεμποβισί γνωρίστηκε με τον Γκυ Ντεμπόρ το 1971 και έγινε φίλος του, εκδότης των βιβλίων του και παραγωγός των κινηματογραφικών ταινιών του. Δολοφονήθηκε σε ενέδρα στις 5 Μαρτίου 1984 στο Παρίσι.
«Τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης (Μ.Κ.Δ.) διαπερνούν την κοινωνία ως γεωμετρικό σχήμα, ως σώμα μιας ακανόνιστης σφαίρας, συνδέοντας τα άτομα ως σημεία-κόμβους μεταξύ τους.» Αυτή είναι η λανθάνουσα παράσταση που σχηματίζουμε για τα μέσα, όταν γίνεται λόγος γι’ αυτά. Η θαμπή παράσταση συνδηλώνει την αφαίρεση του περιεχομένου της κοινωνίας, τη φαντασματοποίησή της. Τα Μ.Κ.Δ. «προάγουν» ένα είδος γεωμετρικής και μαθηματικής κανονιστικότητας των σημείων-κόμβων, αίρουν την κοινωνία ως σώμα πάνω από την υλική της υπόσταση, θέτοντας στη θέση της ένα πενιχρό αντίγραφο, το οποίο αξιώνει επιπλέον να είναι ανώτερης ποιότητας· τα μέσα ενθρονίζονται καταμεσής του ανύπαρκτου σώματος της κοινωνίας ως αυλή μισοσκότεινη μορφή αντιπροσώπευσης του Κοινωνικού, ως ατοπία του.
Μέσα από την προσωπική και θεωρητικά επεξεργασμένη εμπειρία, η ανά χείρας εργασία συνδιαλέγεται στοχαστικά με τη χρήση των μέσων αποκαλύπτοντας πίσω από τις πολυδαίδαλες ψηφιακές σχέσεις τον σολιψισμό του χρήστη. Το ψυχικό αυτό καθεστώς συνεπάγεται πλήγμα του Κοινωνικού στους θεμέλιους λίθους του και αποδόμησή του. Από την άλλη, η ψηφιακή μοναχικότητα του χρήστη αποτελεί παράπλευρη απώλεια της προοπτικής, την οποία του εμφυσά το μέσο· είναι αποτέλεσμα της έξης στη σαγήνη. Αμφότερα, προοπτική και σαγήνη, συνταυτίζονται και συνδράμουν στο να καταλάμψει ο εαυτός στην πίστα της μετουσίωσης – και τούτο αφού προηγουμένως αμελήσει ο χρήστης το προαπαιτούμενο το οποίο έγκειται στην απόθεση του σώματος πριν την άνοδο στη σκηνή.
(Μια ενδιάμεση κατάσταση ή ουδέτερη ζώνη είναι ο πόθος, η αυτοδιαφήμιση γυναικείου κάλλους: απλόχερος γυναικείος ναρκισσισμός και ‘αφιλοχρήματη’ εμπορία γυναικείας σάρκας· από την πλευρά του άντρα: μετατροπή του οφθαλμού σε μυζητήρα και της οθόνης σε μητρικό μαστό.)
Την πίσω πλευρά της μετουσίωσης και του πόθου απαρτίζουν οι λεκτικές αψιμαχίες, οι εξυβρίσεις και η χυδαιολογία. Η άμεσα ανερχόμενη συνείδηση της ανελευθερίας ανακόπτεται, δεν αξιοποιείται· η πλημμυρίδα του συναισθήματος κατισχύει της συνειδήσεως. Ο χρήστης διαρρηγνύει τα αόρατα τείχη του εγκλεισμού κάνοντας σμπαράλια το σώμα του…
Tα πενήντα πέντε πολιτικά του σχέδια με τίτλο “Το πρόσωπο της άρχουσας τάξης” πρωτοεκδόθηκαν στο Βερολίνο το 1921 (αυτή την έκδοση αναπαράγουμε εδώ). Στο βιβλίο περιλαμβάνεται μία αναλυτική βιογραφία του ζωγράφου, που θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους σχεδιαστές του 20ού αιώνα.
O Γκρος απαθανάτισε με τόσην επιτυχία την εποχή του, ώστε οι σύγχρονοί του τον έσυραν τρεις φορές στα δικαστήρια. Oι τρεις καταδίκες του αποτελούν και τη σπουδαιότερη και γνησιότερη τιμητική διάκριση που έλαβε στη ζωή του: η ανωτάτη αρχή έκρινε πως είχε σκοπεύσει σωστά και είχε πετύχει τον στόχο.
Οι αναρχικοί είναι εχθρικοί προς όλες τις θρησκείες (άρα και προς τον χριστιανισμό), αλλά και οι ευσεβείς χριστιανοί φρικιούν με την αναρχία, πηγή αταξίας και άρνησης των καθιερωμένων εξουσιών. Αυτές ακριβώς τις απλές και ακλόνητες βεβαιότητες προτίθεμαι ν’ αμφισβητήσω εδώ. Είμαι πολύ κοντά σε μια μορφή αναρχισμού και πιστεύω ότι ο αγώνας του αναρχισμού είναι ο αγώνας ο καλός. Αλλά σ’ ένα σημείο θα διαχωρίσω τη θέση μου από έναν γνήσιο αναρχικό: ο γνήσιος αναρχικός φρονεί ότι μια αναρχική κοινωνία, χωρίς κράτος, χωρίς εξουσίες, χωρίς οργάνωση, χωρίς ιεραρχία είναι εφικτή, βιώσιμη, πραγματοποιήσιμη, ενώ εγώ δεν το νομίζω. Μ’ άλλα λόγια, εκτιμώ ότι η μάχη του αναρχισμού, ο αγώνας προς την κατεύθυνση μιας αναρχικής κοινωνίας είναι ουσιώδης, αλλά η πραγματοποίηση αυτής της κοινωνίας είναι αδύνατη. Νομίζω ότι η ελπίδα για μια κοινωνία χωρίς εξουσία και χωρίς θεσμούς εδράζεται στην πίστη πως ο άνθρωπος είναι εκ φύσεως καλός και τον διαφθείρει η κοινωνία. Στην ακραία περίπτωση λέμε: “Οι κλέφτες υπάρχουν επειδή υπάρχει η αστυνομία, αν καταργήσουμε την αστυνομία, η κλοπή θα εξαφανιστεί”. Οπωσδήποτε, η κοινωνία παίζει μεγάλο ρόλο στη διαστρέβλωση του ατόμου: είναι πάρα πολύ αυστηρή και καταπιεστική, άρα ο άνθρωπος πρέπει με τον άλφα ή βήτα τρόπο ν’ “αποσυμπιέζεται”, συχνά με βίαιες ενέργειες και φόνους. Σήμερα, η διαστρέβλωση του ανθρώπου στη Δύση γίνεται αλλιώς: βασικό ρόλο παίζουν η διαφήμιση που ωθεί τον άνθρωπο στην κατανάλωση (άρα στην κλοπή, αν δεν έχει χρήματα να ριχτεί στην κατανάλωση). η αχαλίνωτη πορνογραφία, το θέαμα της βίας στα Μ.Μ.Ε. (Ο ρόλος των Μ.Μ.Ε. στην αύξηση της παραβατικότητας και του μίσους για τον συνάνθρωπό μας είναι σημαντικός). Εν τούτοις, δεν έρχονται όλα απ’ την “κοινωνία”.
Ο ιταλός αναρχικός Ερίκο Μαλατέστα (1853-1932) είναι από τις μεγαλύτερες φυσιογνωμίες του αναρχικού κινήματος. Έδρασε σε πολλές χώρες της Ευρώπης (Ιταλία. Ελβετία, Ισπανία, Γαλλία, Αγγλία), στη βόρειο (Η.Π.Α.) και στη νότιο Αμερική (Αργεντινή) και ουσιαστικά συνέχισε το έργο του Μπακούνιν. Κατά τη διαμονή του στην Αγγλία συνεργάστηκε και με τον Κροπότκιν.
Στο βιβλίο αυτό περιλαμβάνονται:
α) Η βιογραφία του Μαλατέστα από τον ιστορικό της αναρχίας Μαξ Νετλάου.
β) Τα κυριότερα κείμενα του Μαλατέστα, στα οποία εκθέτει το περιεχόμενο της αναρχίας και τα μέσα για την επίτευξή της, μελετά το ζήτημα της οργάνωσης, αλλά διατυπώνει και τις απόψεις του για καθημερινά προβλήματα (αγάπη και έρωτας, κοκαΐνη κλπ.). Σημαντικά είναι και τα δύο κείμενά του για τον Κροπότκιν.
Διαβάζοντας το βιβλίο αυτό συμπεραίνουμε ότι ο Οκτώβριος του 1917 θα έπρεπε να αποτελεί το σύμβολο της αποφασιστικής υποχώρησης της δυναμικής της επανάστασης των σοβιέτ (που ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του ίδιου χρόνου), και όχι, όπως συμβαίνει συνήθως, της επικράτησής τους. Συγκεκριμένα, για τον γάλλο ιστορικό της σχολής των Annales η κατάληψη της κρατικής εξουσίας από το κόμμα των μπολσεβίκων τον Οκτώβριο του 1917 σηματοδοτεί τον περιορισμό του πλούτου των θεσμών άμεσης δημοκρατίας που αναπτύχθηκαν ευρύτατα μετά την πρώτη εξέγερση του Φεβρουαρίου. Μετά τον Οκτώβριο ενισχύεται θεσμικά η έμμεση έναντι της άμεσης δημοκρατίας, η γραφειοκρατοποίηση έναντι της αυτοδιαχείρισης, το κόμμα έναντι των τοπικών και εργοστασιακών συμβουλίων. Το ενδεχόμενο μιας επαναστατικής εξουσίας, υποστηρίζει ο Φερρό, καταλήγει έτσι στην πραγματικότητα μιας εξουσίας των επαναστατών.
Το συμπέρασμα αυτό ευνοείται μάλλον αποφασιστικά από το ότι ο Φερρό αυτονομεί την ιστορία των πολιτικών θεσμών της περιόδου Φεβρουάριος με Οκτώβριος 1917 από τη μελέτη των ιδεολογικών και οικονομικών θεσμών της ίδιας περιόδου αλλά και από το ότι αποκόπτει ταυτόχρονα την ιστορία αυτή από τη διεθνή κοινωνική συγκυρία (ιδεολογική, πολιτική, οικονομική). Ευνοείται, κοντολογίς, από το ότι ο Φερρό επικεντρώνεται σε μια μικροϊστορία του 1917.
(Τέλης Τύμπας, Η ΕΠΟΧΗ, 7/11/1999)
