Γράμμα στον Αντόνιο Σάουρα

Ήταν αργά το βράδυ όταν έφτασε ο Κ. Το χωριό το σκέπαζε βαθύ χιόνι. Από τον λόφο του Πύργου δεν φαινόταν τίποτε, τον κάλυπταν η καταχνιά και το σκοτάδι, κι ούτε ένα αμυδρό φωτάκι δεν έδειχνε ότι υπήρχε εκεί ο μεγάλος Πύργος. Ώρα πολλή στάθηκε ο Κ. στην ξύλινη γέφυρα που οδηγούσε από τον δημόσιο δρόμο στο χωριό και κοίταξε το φαινομενικό κενό από πάνω του.
Κίνησε έπειτα να βρει κατάλυμα για τη νύχτα. Στο πανδοχείο δεν είχαν ακόμη κοιμηθεί, ο ξενοδόχος δεν είχε βέβαια δωμάτιο να του δώσει, μα, εξαιρετικά ξαφνιασμένος κι αναστατωμένος από τον πελάτη που έφτασε τέτοια ώρα, προθυμοποιήθηκε ν’ αφήσει τον Κ. να κοιμηθεί σ’ ένα αχυρόστρωμα στην τραπεζαρία. Ο Κ. δέχθηκε. Λίγοι χωρικοί έπιναν ακόμη την μπίρα τους, αλλά δεν ήθελε να πιάσει κουβέντα με κανέναν, κουβάλησε μόνος του το αχυρόστρωμα από τη σοφίτα και πλάγιασε κοντά στη θερμάστρα. Ήταν ζεστά, οι χωρικοί ήταν ήσυχοι, τους περιεργάστηκε για λίγο με κουρασμένα μάτια κι ύστερα αποκοιμήθηκε.

Δεν θεωρώ ατιμωτική την ηλιθιότητα. Πιστεύω πως αν δεν ήσουν μια φορά στη ζωή σου ηλίθιος, και μάλιστα βαθιά ηλίθιος, δεν έχεις καμιά πιθανότητα να υποψιαστείς τί είναι η ζωή. Νομίζω πως χρωστούμε στους ηλίθιους περισσότερα απ’ όσα πιστεύουμε.
Αυτοί τραβούν και πάντα τραβούσαν κουπί, με την ενεργητικότητα, την αξεπέραστη ζωτικότητά τους.
Δίχως τους ηλίθιους, όλα θα είχαν βουλιάξει στον μηδενισμό!
Ο κόσμος θα είχε εξαφανιστεί, από φόβο μη γελοιοποιηθεί!

Όλη η πλοκή του μυθιστορήματος εκτυλίσσεται μέσα σε ένα απόγευμα (κάτι που παραπέμπει στη δομή των θεατρικών έργων του 18ου αι.) και πιθανότατα δεν είναι καθόλου τυχαίο που και ο “Οδυσσέας” διαδραματίζεται σε μια μέρα, τη 16η Ιουνίου 1904. Οπωσδήποτε οι θαυμαστές της γραφής του Τζόυς κι εκείνοι που αγαπούν τον μοντερνισμό στη λογοτεχνία πρέπει να διαβάσουν το βιβλίο του Ντυζαρντέν. Θα τους δοθεί έτσι η δυνατότητα όχι μόνο να κατανοήσουν την τέχνη του μεγάλου Ιρλανδού (Τζόυς), αλλά και να γνωρίσουν τους δρόμους απ’ όπου διάβηκε για να φτάσει στο ζενίθ της δημιουργικότητάς του. (Φίλιππος Φιλίππου, Το Βήμα, 7/6/2001)

(ΠΡΟΣΟΧΗ! Ζητούμε συγγνώμη από τον αναγνώστη για ένα σοβαρό λάθος που επαναλαμβάνεται στο «Επίμετρο» (σελ. 91-101): Αντί «Βηρυττός» διαβάστε «Μπαϋρόυτ» (το κέντρο της δράσης του συνθέτη Ρίχαρντ Βάγκνερ).)