Lasch Christopher

Ο Κρίστοφερ Λας θεωρείται από τους κορυφαίους αμερικανούς κοινωνιολόγους και έγραψε πολλά βιβλία μέχρι τον πρόωρο θάνατό του. Γεννήθηκε σε μια κωμόπολη της Νεμπράσκα, το 1932, σε οικογένεια αριστερών διανοουμένων και σπούδασε στα πανεπιστήμια Χάρβαρντ και Κολούμπια. Δίδαξε ιστορία στο πανεπιστήμιο του Ρότσεστερ, από το 1970 μέχρι τον πρόωρο θάνατό του από καρκίνο, το 1994.
Επηρεάστηκε αρχικά από τη Σχολή της Φρανκφούρτης και τον νεομαρξισμό. Σταδιακά, η σκέψη του προσανατολίστηκε στην κριτική του πολιτισμικού φιλελευθερισμού και της πίστης στην "πρόοδο", περιγράφοντας στα βιβλία του τη διαρκή πολιτισμική και πολιτική παρακμή της αμερικανικής κοινωνίας, αλλά και την αδυναμία της αριστερής διανόησης να αντιμετωπίσει την ιδεολογική ηγεμονία του φιλελευθερισμού. Έγινε ιδιαίτερα γνωστός με το βιβλίο του "Η κουλτούρα του ναρκισσισμού".
Κυριότερα θεωρούνται:
- "Η αγωνία της αμερικανικής αριστεράς" (1969)
- "Η κουλτούρα του ναρκισσισμού" (1979)
- "Ο ελάχιστος εαυτός" (1984)
- "Ο αληθινός και μοναδικός Παράδεισος: Η πρόοδος και οι επικριτές της" (1991)
- "Η εξέγερση των ελίτ και η προδοσία της δημοκρατίας" (1994)

Author's books

Η Εξέγερση των Ελίτ και η Προδοσία της Δημοκρατίας

Στις αρχές της δεκαετίας του 1930 ο ισπανός στοχαστής Ortega y Gasset εξέδωσε το βιβλίο του «Η εξέγερση των μαζών». Υποστήριζε σ’ αυτό ότι η δημοκρατία κινδύνευε από τις μάζες, από τον απλό κόσμο που εισέβαλλε στη σκηνή της ιστορίας. Εξήντα χρόνια αργότερα, ο Κρίστοφερ Λας υποστηρίζει ότι η απειλή για τη δημοκρατία σήμερα προέρχεται από τις ελίτ των επαγγελματιών και των διευθυντικών στελεχών. Οι ελίτ αυτές, ευκίνητες και εξωτερικά ολοένα πιο παγκοσμιοποιημένες, αρνούνται να δεχθούν περιορισμούς ή δεσμούς με τον τόπο ή το έθνος τους. Απομονώνονται στα δίκτυα και τους θύλακές τους, εγκαταλείπουν τη μεσαία τάξη και προδίδουν την ιδέα της δημοκρατίας για όλους.

Η Κουλτούρα του Ναρκισσισμού

Ένα βιβλίο που χτυπά ίσια στην καρδιά της κουλτούρας. Συλλαμβάνει θαρραλέα ορισμένα εκπληκτικά χαρακτηριστικά της κοινωνικής και ιδιωτικής ζωής”, έγραψε ο καθηγητής Μ. Rogin του Πανεπιστημίου Μπέρκλεϋ. Όμως τώρα, που όλα έχουν φτάσει σ’ ένα σημείο ακατανόητου αδιεξόδου, σε ποιο λιμάνι θα κατευθυνθούμε σ’ έναν τόσο εφιαλτικό κόσμο; (Δημήτρης Κακαβελάκης, “Χανιώτικα Νέα”, 23.6.2008. Κείμενο αφιερωμένο από τον Δ. Κακαβελάκη στη μνήμη τού αείμνηστου Μιχάλη Γρηγοράκη, που ήταν αντίμαχος στον ναρκισσισμό)

Λιμάνι σ’ έναν Άκαρδο Κόσμο

Η ανάλυση και τα συμπεράσματά του διαφοροποιούνται ρητά από ορισμένα ριζοσπαστικά ρεύματα (φεμινισμός, ψυχαναλυτικός αναθεωρητισμός, πολιτισμική ανθρωπολογία, νεομαρξισμός και “αντικουλτούρα”), τα οποία επικρίνουν τον καταπιεστικό θεσμό της οικογένειας και συνδέουν την κοινωνική και πολιτισμική πρόοδο με τη χειραφέτηση του ατόμου από τα οικογενειακά δεσμά. Ο Λας υπογραμμίζει, αντιθέτως, τη σπουδαιότητα των οικογενειακών δεσμών και επισημαίνει τους κινδύνους που συνεπάγεται η διάβρωση της οικογενειακής ζωής στη σύγχρονη κοινωνία. Από πρώτη άποψη φαίνεται παράλογο ένας ριζοσπάστης στοχαστής, σφοδρός επικριτής του αμερικάνικου καπιταλισμού όπως ο Λας, να υπερασπίζεται παραδοσιακές αξίες. Τα επιχειρήματα και οι συλλογισμοί του, όμως, κατορθώνουν να κλονίσουν πολλές “προοδευτικές” μας βεβαιότητες. Παρατηρεί ότι η σταδιακή διάβρωση της εξουσιαστικής οικογένειας, που επήλθε καθ’ όλη τη διάρκεια της φιλελεύθερης φάσης της αστικής κοινωνίας, όχι μόνο δεν απελευθέρωσε το άτομο από εξωτερικούς καταναγκασμούς, αλλά το υποδούλωσε σε νέες μορφές κυριαρχίας, ενώ ταυτόχρονα εξασθένησε την ικανότητά του για αντίσταση και αυτονομία. Η φιλελεύθερη επιτρεπτικότητα μπορεί να οδηγήσει σ’ ένα νέο και πιο αποτελεσματικό σύστημα κοινωνικού ελέγχου. Και αντίστοιχα, η διάλυση της εξουσίας/ αυθεντίας της οικογένειας και ο μαρασμός της οικογενειακής ζωής μπορεί να θέσουν τις ψυχικές βάσεις για την άνοδο ενός νέου τύπου δεσποτισμού. Στο όνομα της κριτικής στην “εξουσιαστική προσωπικότητα” που γεννάει η καταπιεστική οικογένεια, υποστηρίχθηκε η αντικατάσταση της εξουσίας/αυθεντίας των γονέων από την εξουσία/αυθεντία των “ειδικών” της ανατροφής των παιδιών (γιατρών, ψυχολόγων κτλ.). Ο Λας εξετάζει κριτικά αυτό το φαινόμενο της εισβολής στην αμερικάνικη οικογένεια των ειδικών της κοινωνικής και ψυχικής παθολογίας. Επικαλείται μάλιστα τον Φρόυντ, ο οποίος υποστήριζε ότι η αυτονομία εδράζεται στην έντονη συναισθηματική ταύτιση με τους γονείς και έρχεται έπειτα από τρομερούς αγώνες για να ξεπεράσουμε την κατωτερότητα και την εξάρτηση. Η εξασθένηση της πατρικής φροντίδας, συμπεραίνει ο Λας, ακριβώς επειδή έχει αμβλύνει τη σύγκρουση πατέρων και γιων, καθιστά πολύ πιο δύσκολο για το παιδί να γίνει αυτόνομος ενήλικος. (Θανάσης Γιαλκέτσης, Βιβλιοθήκη της Ελευθεροτυπίας, 3/8/2007)

Ο Αληθινός και Μοναδικός Παράδεισος – Η Πρόοδος και οι Επικριτές της

Η αργοπορημένη ανακάλυψη ότι η οικολογία της γης δεν θα υποστήριζε μία απεριόριστη επέκταση των παραγωγικών δυνάμεων δίνει τη χαριστική βολή στην πίστη στην πρόοδο. Είναι τώρα σαφές ότι μία πιο ισότιμη διανομή του πλούτου απαιτεί συγχρόνως μία δραστική πτώση του βιοτικού επιπέδου που απολαμβάνουν τα πλούσια έθνη και οι προνομιούχες τάξεις. Τα Δυτικά έθνη δεν μπορούν πια να προβάλλουν ως παράδειγμα για τον υπόλοιπο κόσμο το βιοτικό τους επίπεδο και τη φωτισμένη, κριτική και προοδευτική κουλτούρα που συνδέεται στενά μ’ αυτό.

Ο Ελάχιστος Εαυτός

Ο Κρίστοφερ Λας στο βιβλίο αυτό ασχολείται με την επίδραση της σύγχρονης κοινωνίας στη διαμόρφωση του Εαυτού. Ο 20ός αιώνας έφερε την εκτενή βιομηχανοποίηση, τη βία σε έκταση και μορφή πρωτοφανείς στην Ιστορία, τον υπερπληθυσμό, τον οικολογικό κίνδυνο και την αύξηση του όγκου και ταχύτητας μετάδοσης της πληροφορίας. Ταυτόχρονα, έφερε και μια άνευ προηγουμένου κοινωνική και πολιτική πολυπλοκότητα. Η αίσθηση της κλίμακας του κοινωνικού περιγύρου που περιβάλλει τον κάθε άνθρωπο μεγάλωσε κατά πολύ, ενώ ο αυξημένος ρυθμός των εξελίξεων τον ανάγκασε να μετατραπεί από ήρεμο διαμορφωτή της πραγματικότητάς του σε δρομέα που προσπαθεί να προλάβει τις εξελίξεις. Το μη-οικείο, ταχέως εξελισσόμενο και απειλητικό αυτό περιβάλλον εμφανίζεται υπερβολικά “μεγάλο” και εχθρικό προς την εγγενή τάση του ανθρώπου να επιβληθεί στον περίγυρό του. Αποτέλεσμα: η συρρίκνωση του Εαυτού στα απολύτως βασικά στοιχεία του, ο περιορισμός του σε μια κατάσταση διαρκούς πολεμικής ετοιμότητας. Και όπως σε κάθε πόλεμο, η επιβίωση μετατρέπεται σε πρωτεύουσα προτεραιότητα, τόσο πολύ μάλιστα που καθίσταται αυτοσκοπός, παραβλέποντας την ανάγκη αναζήτησης οποιουδήποτε άλλου νοήματος πέραν της ίδιας της επιβίωσης. Η υγιής υπαρξιακή σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον του διαρρηγνύεται καθώς αυτός μετατρέπεται σε πολεμιστή: ανασφαλής, επιθετικός και καιροσκόπος, έτοιμος να κάνει το καθετί που πιστεύει ότι θα κατασιγάσει την ανασφάλειά του, ξεχνά πόσο βαθιά συνδεδεμένη είναι η μοίρα του με τη μοίρα των άλλων ανθρώπων και του ευρύτερου περιβάλλοντός του. Τα παραπάνω αποτελούν μικρό μόνο μέρος του νοήματος του βιβλίου, νοήματος που υποστηρίζεται από μια εμβριθή επιχειρηματολογία η οποία είναι εκτενέστατη σε κλίμακα και σε περιεχόμενο: για να υποστηρίξει τα λεγόμενά του, ο Λας μας ταξιδεύει σε πλήθος νοητικών τοποθεσιών, όπως στις ναζιστικές συγκεντρώσεις της Γερμανίας του 1938 ή τις αλληλεπιδράσεις των φροϋδικών διαστρωματώσεων της ψυχής. Ένα βιβλίο όχι εύκολο, που όμως, όπως καθετί δύσκολο, ανταμείβει την προσπάθεια με έναν ανεκτίμητο πλούτο γνώσης που ξεπερνά κατά πολύ τα όρια τα οποία τυχόν θέτει ο τίτλος. (Μάριος Δαμουλιάνος, περ. Strange, 2008)