Τι μπορώ να κάνω όταν τρελαίνομαι;
Πού βρίσκω αξιόπιστη βοήθεια για έναν συγγενή ή μια φίλη που βρίσκεται σε ανάγκη;
Πώς προστατεύω τον εαυτό μου από μια ακούσια νοσηλεία;
Πού μπορώ να ανταλλάξω απόψεις με ανθρώπους που σκέφτονται σαν εμένα πάνω στην προσωπική μου ψυχιατρική και βιογραφική ιστορία;
Πώς μπορώ να δράσω ενεργά ως συγγενής ή φίλος κάποιου που διάγει αυτή την κατάσταση;
Τι να κάνω, όταν δεν αντέχω πια να συνεχίσω να δουλεύω στο ψυχιατρείο;
Ποιες εναλλακτικές υπάρχουν προς το ψυχιατρείο; Πώς μπορώ να συμμετέχω στη δημιουργία τους;
Αν υποτεθεί ότι πρέπει να καταργηθεί η ψυχιατρική: τι προτείνετε … αντί της ψυχιατρικής;
Σ’ αυτά τα κεντρικά ερωτήματα απαντούν είκοσι οκτώ συγγραφείς – άνθρωποι με προσωπική ψυχιατρική εμπειρία, γιατροί, θεραπευτές, νομικοί, κοινωνικοί επιστήμονες, ψυχίατροι και συγγενείς από πολλές χώρες.

Από τότε που υπάρχουν ψυχοφάρμακα, πολλοί νοσηλευόμενοι κόβουν από μόνοι τους τα φάρμακά τους. Μπορούμε να υποθέσουμε σε πόσους απ’ αυτούς εμφανίζεται, μόνο και μόνο γι’ αυτό, μια “υποτροπή”, που τους οδηγεί σε μια νέα αναγκαστική λήψη ψυχοφαρμάκων. Είμαι σίγουρος ότι πολλές τέτοιες προσπάθειες θα στέφονταν με επιτυχία, αν οι ενδιαφερόμενοι και οι οικογένειές τους γνώριζαν τα πιθανά προβλήματα και είχαν μια εικόνα για το τι πρέπει να κάνουν, ώστε να μην οδηγηθούν στην υποτροπή. Οι επαγγελματίες του χώρου ψυχικής υγείας, με ελάχιστες εξαιρέσεις, δεν σκέφτονται σχεδόν καθόλου πως να υποστηρίξουν τους πελάτες τους, όταν αυτοί αποφασίσουν να κόψουν τα φάρμακα. Ωστόσο, το να γυρίζουμε την πλάτη σ’ αυτούς τους ανθρώπους και να τους αφήνουμε ν’ αντιμετωπίσουν μόνοι το πρόβλημά τους, δείχνει χαμηλού επιπέδου συναίσθηση ευθύνης.

Μια νέα προσέγγιση της εμπειρίας των φωνών που μας έδωσε πολύτιμη γνώση τόσο για την ίδια την εμπειρία όσο και για τους τρόπους με τους οποίους οι άμεσα ενδιαφερόμενοι μπορούν να ξεπεράσουν τα εμπόδια που τους προκαλούν οι φωνές που ακούνε.
Οι 50 ιστορίες ανάρρωσης αποτελούν ένα σημαντικό τεκμήριο για τη νέα αυτήν προσέγγιση.

Είναι προφανές πως υπάρχει πρόβλημα ταυτότητας της δημοκρατίας και της άμεσης δημοκρατίας ιδιαίτερα. Ταυτότητας που δεν θα επιτρέπει πλήθος αντιφατικών αναγνώσεων και μια επικοινωνία τύπου Βαβέλ, που εμποδίζουν τη σύνδεση της θεωρίας με την πράξη της άμεσης δημοκρατίας. Κι αυτό το πρόβλημα δεν είναι υπόθεση εξουσιαστικών ηγεσιών ούτε “αριστερών πρωτοποριών”, και βεβαίως ούτε “σοφών” διανοούμενων και ηγητόρων, αλλά παραμένει πρόβλημα της ίδιας της εργαζόμενης κοινωνίας-ανθρωπότητας.
Γι’ αυτό είναι αναγκαίο να διαμορφώσουμε ένα νέο δημόσιο χώρο σκέψης και επικοινωνίας και να ξαναρχίσουμε τον δημόσιο διάλογο για την άμεση δημοκρατία. Στο πλαίσιο αυτού του διαλόγου θα μπορέσουμε να ξαναβγάλουμε στην επιφάνεια το θεωρητικό, το εμπειρικό και το αγωνιστικό κληροδότημα των περασμένων γενεών, να το απαλλάξουμε από μύθους και ιδεοληψίες, και να το παντρέψουμε με το όραμα των σημερινών γενεών, όπως αυτό διαμορφώνεται στις σύγχρονες συνθήκες, με αιχμή το επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων που, σε συνδυασμό με το σημερινό επίπεδο των επιστημών και της τεχνολογίας, προσδιορίζουν τις αντικειμενικές δυνατότητες, τον δρόμο και τον ορίζοντα των δυνάμεων της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού, προκειμένου να συνεχίσουν το ταξίδι της ανθρωπότητας προς την άμεση δημοκρατία της οικονομικής και της κοινωνικής ισότητας.
Αυτή τη σκοπιμότητα υπηρετεί η έκδοση αυτού του συλλογικού τόμου, που ως ιδέα διατυπώθηκε από πολλούς, όπως λ.χ., από το Μανώλη Γλέζο, τον Περικλή Κοροβέση, τον Ζήση Παπαδημητρίου κ.ά., αλλά και από πολλές/ πολλούς παριστάμενους κατά τη διάρκεια παρουσίασης του πρόσφατου βιβλίου μου με θέμα την Άμεση Δημοκρατία και την Αταξική Κοινωνία. Οι εκδόσεις “Νησίδες” αποδέχτηκαν την πρόταση, με τον όρο να κληθούν να συμμετάσχουν συγγραφείς που έχουν ασχοληθεί με διάφορες πτυχές και από διαφορετικές οπτικές με το θέμα, ώστε να αναδειχθούν οι βασικές συνιστώσες του, με την ελπίδα πως τα κείμενα που θα περιέχονται σ’ αυτόν θα συμβάλουν στο ξαναζωντάνεμα του διαλόγου σε επίπεδο κοινωνίας.
Με αυτό το κριτήριο απευθυνθήκαμε στους συγγραφείς αυτού του τόμου, οι περισσότεροι από τους οποίους είμαστε προσωπικά άγνωστοι μεταξύ μας, γνωστοί όμως από τις διάφορες σχετικές δημοσιεύσεις μας. Κανένας από εμάς δεν ισχυρίζεται πως κατέχει την απόλυτη αλήθεια, κι όχι μόνο γιατί η αλήθεια της άμεσης δημοκρατίας είναι πολύ μεγάλη για να χωρέσει σε ένα ή σε λίγα μυαλά, αλλά κύρια γιατί αυτή η αλήθεια, ως ποιοτικό ιστορικό μέγεθος, υπόκειται στους νόμους της ειδικής και της γενικής διαχρονικής σχετικότητας, που ως τέτοιο μεγαλώνει ανάλογα με το πόσο μεγαλώνει το πλήθος των δυνάμεων της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού με Γνώση για το τι δεν, είναι άμεση δημοκρατία, αλλά και με Επίγνωση για το τι θα ήθελε να είναι, τι θα μπορούσε να είναι και πώς θα πραγματοποιηθεί η άμεση δημοκρατία. Αυτή τη συνολική αλήθεια αναζητούμε και πιστεύουμε πως ο λόγος και ο αντίλογος μπορεί να εξελιχθούν σε γόνιμο διάλογο, ως μόνη ικανή και αναγκαία συνθήκη που μπορεί να μας φέρει πιο κοντά στην αλήθεια για την πραγματική φύση της άμεσης δημοκρατίας. [. . .]

Με τη λέξη “τοπίο” αναφερόμαστε ταυτόχρονα σε μια καθορισμένη γεωγραφική ενότητα αλλά και στην πρόσληψή της από το βλέμμα μας, δηλαδή σε μια νοητική κατασκευή που επιλέγει, ερμηνεύει και ανασυνθέτει τα δεδομένα αυτής της ενότητας. Ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε στοιχειά του περιβάλλοντος ως τοπίο εκφράζει τη φαντασιακή μας σχέση με τη φύση και αντιπροσωπεύει τελικά τον τρόπο με τον οποίο ορίζουμε τον εαυτό μας μέσα στον κόσμο.
Στόχος αυτού του βιβλίου είναι να εξετάσει πτυχές που θα φωτίσουν τη σημερινή του υπόσταση, να προσδιορίσει τις συνθήκες ορατότητάς του με τους όρους της παρούσας κατάστασης. Τα κείμενα που περιλαμβάνει αποτελούν επεξεργασμένη μορφή ανακοινώσεων από την ημερίδα που πραγματοποίησε το Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, τον Ιούνιο του 2003 στον Βόλο.
Μέσα από τους παράλληλους λόγους που διατυπώνουν οι συγγραφείς προκύπτει μια τουλάχιστον σημαντική σύγκλιση: το τοπίο ανακύπτει ως ένα δυναμικό και ασταθές πεδίο σε όλο το φάσμα των ερμηνειών του. Αμφιταλαντεύομενο ως κατασκεύασμα διισταμένων αισθητικών προσδοκιών και εξιδανικεύσεων. Χειραγωγούμενο ως πλατφόρμα επιβεβαίωσης εθνικών στερεοτύπων και ιδεολογημάτων. Ασταθές και πολυσύνθετο ως μωσαϊκό οικοσυστημάτων και τοπιακών τύπων. Απωθημένο αλλά και ποθούμενο από την αστική πραγματικότητα. Αφανές ως μια εσωτερική κατάσταση πίσω από την ορατή μορφή του.
Τελικά το μη παγιωμένο νόημα του τοπίου και ο επιταχυνόμενος μετασχηματισμός του έχουν ανανεώσει τον τρόπο που το εξετάζουμε προς μία κατεύθυνση λιγότερων βεβαιοτήτων.