ΣΙΒΥΛΛΑ
Είδα στον ύπνο μου τη Σίβυλλα
να μου μιλά χωρίς περιστροφές
σαν να με γνώριζε αιώνες:
«Μη μεταφράζεις τους χρησμούς
σαν να ‘ταν οδηγίες χρήσης
να ερμηνεύεις τους χρησμούς
σαν να ‘ναι αγαπημένα σου ποιήματα.
Κανείς δεν μπόρεσε από το πεπρωμένο
να ξεφύγει αυτό δεν λιγοστεύει
της ζωής την ομορφιά
και του θανάτου την οδύνη.
Είναι μια άνοιξη που όλο έρχεται
και πρέπει να ‘σαι εκεί να περιμένεις.»
Η σύντομη αυτή μελέτη γράφτηκε για να διαβαστεί ως ομιλία σιη 10η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου, σε εκδήλωση με τίτλο: «150 χρόνια από τη γέννηση του ποιητή Κ. Π. Καβάφη» (Θεσσαλονίκη, 17 Μαΐου 2013). Ο προφορικός χαρακτήρας του κειμένου και τα συγκεκριμένα χρονικά όρια δεν επέτρεπαν τις εκτενείς παρεκβάσεις και την επαρκή παράθεση αποσπασμάτων από τις πηγές, που θα λειτουργούσαν ως επιπλέον τεκμηρίωση για κάποιες από τις απόψεις μου. Παρά τις μεταγενέστερες διορθώσεις, προτίμησα, για λόγους που κυρίως σχετίζονται με τη δομή, το εύρος του θέματος και τη μικρή έκταση του κειμένου, να διατηρήσω και στην τελική μορφή τον αρχικό προφορικό -αλλά με πυκνότητα πληροφοριών- χαρακτήρα. Πρέπει ωστόσο να σημειωθεί ότι όλες οι αναφορές σε παλαιότερες πηγές είναι απολύτως διασταυρωμένες.
Τα λογοτεχνικά κείμενα έχουν, όπως τα δέντρα, το ορατό μέρος και τις ρίζες. Ακόμη και αν κανείς εντρυφήσει μια ολόκληρη ζωή στο ορατό μέρος, μόνο εικασίες θα μπορεί να κάνει για την υπόγεια ζωή, τους σχηματισμούς των ριζών και τις μυστικές διαδρομές του νερού και των θρεπτικών συστατικών από το έδαφος προς τα φύλλα και τα άνθη.
Ο συγγραφέας διερευνά το μεγάλο μυστήριο της γραφής εστιάζοντας κυρίως σε δύο λογοτεχνικά έργα: στο διήγημα Όνειρο στο κύμα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη και στο μυθιστόρημα του Φραντς Κάφκα Η Δίκη. Ένα δοκίμιο για τη γραφή, την έμπνευση και τις διακειμενικότητες στη λογοτεχνία, με αναφορές σε δημιουργούς όπως ο Όμηρος, ο Διονύσιος Σολωμός, ο Κ. Π. Καβάφης και ο Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης και σε λογοτεχνικούς ήρωες και ηρωίδες όπως τα πρόσωπα της Οδύσσειας, η φεγγαροντυμένη του Κρητικού, το βοσκόπουλο και η Μοσχούλα του Ονείρου στο κύμα και ο Γιόζεφ Κ. της Δίκης.
Μόνο με όρους της αρχαίας τραγωδίας μπορεί να περιγραφεί η σύντομη ζωή της σημαντικής ποιήτριας Ανθούλας Σταθοπούλου-Βαφοπούλου, που δημιούργησε το έργο της στη Θεσσαλονίκη του μεσοπολέμου. Αφού μέσα σε μία δεκαετία έχασε από ασθένειες τον αδελφό της, τη μητέρα της και την αδελφή της, τελείωσε αθόρυβα και η δική της ζωή, στη μέση ακριβώς της άνοιξης του 1935 (16 Απριλίου), στο σανατόριο Ασβεστοχωρίου. Στον θεατρικό αυτόν μονόλογο αναπλάθονται ποιητικά οι τελευταίες στιγμές της στο δωμάτιο του σανατορίου.
“Πώς γίνεται να μην είχες προσέξει
πως κάθε οικεία θάλασσα
έχει αβυθομέτρητα σημεία
πως κάθε χάρτης του ουρανού
έχει αχαρτογράφητες πορείες
πως δεν γνωρίζουμε ούτε καν
τα βήματά μας πού μας πάνε;”
ΘΑ ΞΕΧΑΣΤΕΙΣ
Ποιητής στην αυλή του βασιλιά
έτσι το θέλησε η μοίρα
να υπηρετείς τους ισχυρούς
τα μεσημέρια να γεμίζεις τα ποτήρια τους
διασκεδάζοντάς τους με αστεία στιχάκια.
Να σε γεμίζουν με επαίνους και βραβεία
αυτοί που δεν σκαμπάζουν από ποίηση
και κάθε βράδυ κλαίγοντας να εύχεσαι
να είχαν εξελιχθεί τα πράγματα αλλιώς.
Θα ξεχαστείς κι εσύ κι εκείνοι
όλοι οι στίχοι σου θα ξεχαστούν
και δεν θ’ αργήσει ο βασιλιάς να βάλει
στη θέση σου έναν άλλο σαν εσένα.
